Pierwsza jednostka straży pożarnej w Polsce powstała jeszcze w XVIII w. z edyktu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W XIX wieku, gdy polska była pod zaborami jednostki ochotniczej straży pożarnej tworzone zwłaszcza w Galicji i pod zaborem Pruskim, były także stowarzyszeniami patriotycznymi Polaków. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej powołano Główny Związek Straży Pożarnych RP, który zjednoczył straże z różnych zaborów i zaapelował o powszechne tworzenie nowych jednostek. Wówczas powstało pięć z ośmiu obecnych jednostek OSP z Gminy Łomża.
- To znamienne jak 100 lat temu w 1925 roku budziła się polska państwowość. Budziło się w ludziach uczucie przynależności do tej ziemi. Wśród nich byli ludzie, którzy zakładali ochotnicze straże pożarne – mówił Wójt Gminy Łomża Piotr Kłys podczas jubileuszu 100-lecia istnienia OSP Gać. To trzecia jednostka, która w tym roku obchodziła setne urodziny. - Dzisiaj druhowie w Gminie Łomża to są świetnie wyszkoleni i bardzo dobrze wyposażeni ludzie, którzy z ogromnym sercem niosą pomoc wszystkim, którzy tej pomocy potrzebują. Dzisiaj druhowie OSP to jedna wielka brać strażacka. Czuję dumę z bycia członkiem tej wspaniałej rodziny.
Uroczystości jubileuszowe OSP w Gaci rozpoczęły się Mszą Świętą w intencji strażaków w kościele parafialnym pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Puchałach. Eucharystię, dziękczynną za wiek ofiarnej służby i proszącą o dalszą opiekę, celebrował ks. Piotr Kazimierski, kapelan strażaków z Powiatu Łomżyńskiego.
Po Mszy Świętej, w asyście orkiestry i pocztów sztandarowych, uczestnicy przemaszerowali na plac przy świetlicy wiejskiej w Puchałach, gdzie odbyła się główna część apelu. Wśród gości znaleźli się m.in.: poseł na Sejm Bogumiła Olbryś, Prezes Zarządu Oddziału Wojewódzkiego Związku OSP RP Województwa Podlaskiego Druh Andrzej Koc, Komendant Miejski PSP w Łomży bryg. Arkadiusz Obrycki, Radni Sejmiku Województwa Podlaskiego Bernadeta Krynicka i Marek Olbryś, Starosta Łomżyński Anna Gawrych, Radni Powiatu Łomżyńskiego Marcin Ceran i Tomasz Chojnowski, Nadleśniczy Nadleśnictwa Łomża Dariusz Godlewski.
Zaczynali z wiadrami i bosakami, dziś mają najnowsze wyposażenie
Podczas obchodów przybliżono bogatą historię OSP Gać, której organizowanie formalne rozpoczęło się już w 1925 roku. Zgromadzeni od obecnego prezesa Grzegorza Milewskiego usłyszeli, jak jednostka rozwijała się przez dziesięciolecia – od początkowego wyposażenia w pompę ręczną, beczkowóz, węże, wiadra i bosaki, aż po współczesny, specjalistyczny sprzęt.
Jednostka działała nieprzerwanie do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, a strażacy mimo trudnych warunków wciąż dbali o bezpieczeństwo wsi. Po wojnie, w 1944 roku, powołano nowy zarząd. W 1952 roku OSP otrzymała pompę mechaniczną, co znacznie usprawniło działalność jednostki. Wspólnym wysiłkiem strażaków i mieszkańców Gaci wybudowano budynek remizy z częścią świetlicową i garażową.
W 1961 roku jednostka wzbogaciła się o pierwszy samochód pożarniczy Żuk A-15, który w 1997 roku zastąpiono modelem Jelcz 420. W 1998 roku rozpoczęto budowę nowej remizy strażackiej, która została oddana do użytku 14 maja 2000 roku. W tym samym dniu odbyła się uroczystość poświęcenia i nadania sztandaru OSP Gać. W roku 2007 jednostka została włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.
W 2009 roku wysłużonego Jelcza zastąpił Volvo FL6, a w 2024 roku strażacy z Gaci świętowali zakup nowoczesnego samochodu ratowniczo-gaśniczego MAN TGM 18.320 – pierwszego fabrycznie nowego pojazdu w historii jednostki. Zakup ten był możliwy dzięki wsparciu gminy Łomża oraz Urzędu Marszałkowskiego.
Obecnie OSP w Gaci liczy 32 członków, a liczba ta stale rośnie. W ostatnim roku dołączyło pięciu nowych strażaków.
Wdzięczność i docenienie
Wartym uwagi elementem obchodów był występ artystyczny dzieci ze szkoły w Puchałach. Najmłodsi mieszkańcy, ubrani w strażackie uniformy, przedstawili wzruszającą i pouczającą historię Wojtka, który chciał zostać strażakiem. Ten symboliczny gest podkreślił, że tradycje pożarnicze są żywe i przekazywane młodemu pokoleniu, a przyszłość jednostki leży w rękach ambitnej młodzieży.
Obchody 100-lecia OSP Gać były okazją do świętowania, ale przede wszystkim do refleksji nad tym, jak ważny jest ochotniczy ruch pożarniczy w życiu lokalnej społeczności. Posłanka Bogumiła Olbryś życzyła owocnej pracy, ale tylko przygotowawczej, żeby druhowie nie musieli korzystać z tego dobrego sprzętu, który obecnie posiadają. Wyraziła uznanie, szacunek i chwałę za ich pracę.
Prezes Zarządu Oddziału Wojewódzkiego Związku OSP RP Województwa Podlaskiego Druh Andrzej Koc odznaczył jednostkę Złotym Medalem za Zasługi dla Pożarnictwa. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że największym podziękowaniem jest uznanie wyrażone przez dzieci, podczas swojego występu. - Tyle dobrego o Was powiedzieli, co świadczy o tym, że OSP w Gaci ma u nich wielkie uznanie. Życzę Wam, aby młodzież, która deklaruje chęć wstąpienia do OSP, tego dokonała – dodał Prezes Zarządu.
- 100 lat to sztafeta pokoleń ludzi, którzy nie wahali się zaryzykować własne zdrowie i życie, żeby nieść pomoc drugiemu człowiekowi – powiedział Zastępca Podlaskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP mł. bryg. Łukasz Jankowski. – Dzisiaj obchodzicie 100-lecie waszej działalności, ale również kończycie 18 lat służby w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym, który w tym roku obchodzi 30-lecie swojej działalności.
O zmianach zachodzących przez ostatnie 100 lat mówił Nadleśniczy Nadleśnictwa Łomża Dariusz Godlewski. - Zamiast wozu jest porządny sprzęt, są nowe mundury, nowe uposażenie. Ale jedno się nie zmieniło. Przez cały wiek nieśliście pomoc innym.
Po życzeniach i gratulacjach, Prezes OSP Gać dh Grzegorz Milewski zaprosił wszystkich obecnych druhów, gości i mieszkańców na uroczysty poczęstunek do świetlicy wiejskiej. Była to okazja do kuluarowych rozmów, wymiany wspomnień oraz nieformalnego świętowania 100 lat służby.
Podczas uroczystości wręczono odznaczenia i medale zasłużonym strażakom. Srebrnym Medalem Za Zasługi dla Pożarnictwa został odznaczony Dh Adam Dominkowski. Odznakę „Strażaka Wzorowego” nadano dh Agacie Wierzbowskiej.
Nadano odznaki „Za wysługę lat’’:
Dh Wojciech Paweł Sienkiewicz – 30
Dh Robert Dmochowski – 30
Dh Wojciech Romanowski – 20
Dh Przemysław Milewski – 20
Dh Mateusz Kowalewski – 20
Dh Michał Kalinowski – 20
Dh Adam Dominikowski - 15
Dh Sylwester Gronostajski – 10
Dh Paweł Lutostański – 10
Dh Tomasz Milewski – 10
Dh Grzegorz Milewski – 10