Strona główna » Dla mieszkańców
13
mar
2023

Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia

Ze wzrostem wiary na Mazowszu, około roku 1000, powstał kościół w Starej Łomży – stara, zniszczona deska z takim napisem po łacinie wisiała do ok. 1880 roku w obecnej Katedrze Łomżyńskiej. Wówczas z misją chrystianizacyjną na pogranicze Prus, Jaćwieży, Rusi i Litwy udawał się św. Brunon z Kwerfurtu. Według tradycji to on założył w Starej Łomży kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Archeolog Antoni Smoliński, który od ponad 20 lat poszukuje śladów po św. Brunonie, podejrzewa, że w Starej Łomży była duża misja benedyktyńska, a widoczne do dziś grodzisko służyło jej ochronie.

9 marca 1009 r. umiera śmiercią męczeńską św. Brunon z Kwerfurtu, mnich i biskup, niestrudzony misjonarz. W liście do króla Niemiec Henryka II, pisanym pod koniec 1008 r. prawdopodobnie w Polsce, Brunon zapowiada swoją rychłą wyprawę do Prusów. Jeden z najstarszych dokumentów pisanych Kronika Kwedlinburska podaje, że „Bruno, drugiego imienia Bonifacy, arcybiskup i mnich w 18 roku swego wyświęcenia zginął 9 marca, ścięty przez pogan na granicach Rusi i Litwy z 18 towarzyszami i wzięty został do niebios”.
Także wedle pisanej na początku XI wieku Kroniki Thietmara, biskupa merseburskiego, który był krewnym Brunona i żył w tym samym czasie co św. Brunon, miał on zginąć na pograniczu prusko-ruskim. Thietmar, twierdzi że „ciała tych męczenników leżały niepochowane, aż dopiero Bolesław (Chrobry), dowiedziawszy się o tym, wykupił je i w ten sposób przysporzył swemu domowi błogosławieństwo na przyszłość”.

Zainspirowany m.in. tymi cytatami Archeolog Antoni Smoliński od ponad 20 lat szuka w Starej Łomży śladów po świętym Brunonie. 9 marca 2023 roku, w 1014 rocznicę śmierci św. Brunona wspominano jego imię i dokonania podczas konferencji zorganizowanej przez Gminę Łomża w Muzeum Diecezjalnym w Łomży.

- Ta historia, historia chrystianizacyjnej misji św. Brunona z Kwerfurtu jest wpisana w insygnia Gminy Łomża – mówił Piotr Kłys Wójt Gminy Łomża. - W herbie gminy mamy ruszt symbolizujący św. Wawrzyńca, patrona pierwszego kościoła na północno-wschodnim Mazowszu, mamy drewnianą bramę wczesnośredniowiecznego grodziska w Starej Łomży i głowę jelenia z historycznego herbu miasta. Na naszym sztandarze mamy daty: 1000 rok – założenia parafii i 1410 rok – pierwszej pisanej wzmianki o Starej Łomży, który oznacza datę przeniesienia parafii ze Starej Łomży do Łomży.  

W konferencji brali udział historycy ks. dr hab. Józef Łupiński, prof. UKSW i dr hab. Krzysztof Sychowicz, prof. ANSŁ. Pierwszy z nich mówił o życiu i działalności św. Brunona z Kwerfurtu, który jest patronem Diecezji Łomżyńskiej, a drugi m.in. wskazując brak wcześniejszy niż z 1400 roku wzmianek pisanych o Łomży podkreślał znaczenie badań archeologicznych, które mogą dać odpowiedzi na pytania o wcześniejsze losy tych terenów. W latach 2000 i 2003 badania archeologiczne w Starej Łomży, na Wzgórzu św. Wawrzyńca, prowadził Antoni Smoliński.  

- Wyniki badań oraz zagłębienie się w historię kościoła Św. Wawrzyńca dały mi podstawy, by sądzić, że z działalnością funkcjonującego na wzgórzu kościoła związany jest obszar rozciągający się pomiędzy nim samym a grodziskiem – mówił ujawniając pierwsze wyniki wykopalisk, które jesienią ubiegłego roku prowadził na działce pomiędzy Wzgórzem św. Wawrzyńca, a Górą Królowej Bony. Tam, kilka metrów pod powierzchnią ziemi, odnalazł ślady działalności człowieka sprzed tysiąca lat.

- Obserwując liniowy kształt obiektu nr 1, jego szerokość i głębokość, a także dużą ilość kamieni oraz zachowany fragment konstrukcji bruku, wnioskuję, że mamy do czynienia z destruktem brukowanej dróżki (ścieżki) lub tarasowych schodów wiodących do nieznanego obecnie celu, zapewne niezwykle ważnego i znaczącego, skoro wykonano tak wielki nakład pracy. Na obecnym etapie badań nie można zinterpretować odkrytego w niewielkiej części obiektu nr 2 – przekazał we wstępnym sprawozdaniu z pierwszego sezonu badań. - Na podstawie pozyskanego materiału ceramicznego datowanego na drugą połowę XI i XII wiek,  pochodzącego z czasu destrukcji, a nie konstrukcji obiektu, należy wnioskować, że prace wykonano w pierwszej połowie XI wieku. Jeszcze trudniej ustalić autorów i wykonawców takiego założenia, zupełnie nieprzystającego do naturalnego dla tego okresu osadnictwa osadowo-grodowego. Pomocnym w odpowiedzi na to pytanie może być bardzo bliskie sąsiedztwo chrześcijańskiego kościoła  – stojącej na sąsiednim wzgórzu romańskiej rotundy, powstałej, jak głosi miejscowa tradycja, z inicjatywy św. Brunona z Kwerfurtu. Wzniesienie świątyni w odludnym miejscu każe przypuszczać, że przy niej powstał ośrodek klasztorny.

Według Smolińskiego mogła to być misja benedyktyńska, która miała zapewnić księży i zakonników do ewangelizacji pogańskich Prusów, a sam św. Brunon z Kwerfurtu miał być nie tylko biskupem misjonarzem, ale również arcybiskupem dla tzw. zaginionej metropolii. W „Kronice” Galla Anonima mowa o dwóch metropoliach i dwóch metropolitach. Arcybiskupem w Gnieźnie był Radzym Gaudenty (brat św. Wojciecha).

- Na Mazowszu według mnie powstała druga metropolia – mówił Antoni Smoliński.

Według archeologa tym arcybiskupem był św. Brunon, a jego siedzibą mogła być Stara Łomża. Smoliński przypuszcza, że historyczny dokument tzw. Falsyfikat mogileński, dotyczący nadania dla klasztoru benedyktyńskiego z Mogilna z 1065 r., w którym wymienione są m.in. przychody z przeprawy przez Narew w Wiźnie, dotyczy uposażenia benedyktynów ze Starej Łomży. Jego zdaniem klasztor ten został przeniesiony do Mogilna po śmierci Masława przez Kazimierza Odnowiciela, być może, około roku 1049-1050.

 

 

  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
  • Ecclesia Lomzensis, erecta in Stara Łomża circa annum 1000, crescente fide in Mazovia
Wiadomość opublikowana przez: Administrator

KLAUZULA INFORMACYJNA O PRZETWARZANIU DANYCH OSOBOWYCH

W celu świadczenia usługi, ulepszania i analizy posiłkujemy się usługamii narzędziami innych podmiotów. Realizują one określone przez nas cele,przy czym, w pewnych przypadkach, mogą także przy pomocy danychuzyskanych w Serwisie realizować swoje własne cele i cele ich podmiotówwspółpracujących.

W szczególności współpracujemy z partnerami w zakresie:

  • Analityki ruchu na stronie - Google Analytics
  • Automatycznego tłumaczenia strony - Google Translator
  • Korzystamy z Google Maps
  • Korzystamy z wtyczek społecznościowych

Zgoda oznacza, że n/w podmioty mogą używać Twoich danych osobowych, wpostaci udostępnionej przez Ciebie historii przeglądania stron iaplikacji internetowych w celach marketingowych oraz umieszczeniaznaczników internetowych (cookies).

W ustawieniach swojej przeglądarki możesz ograniczyć lub wyłączyćobsługę plików Cookies.